Transparantie van de federale overheid

PERSBERICHT GEPUBLICEERD DOOR TESTAANKOOP, GERFA, CUMULEO, TRANSPARENCIA en AAFB OP 15 APRIL 2024

Op 11 april 2024 vierden we 30 jaar federale wetgeving over openbaarheid van bestuur. In 30 jaar is er niets veranderd aan de wetgeving, ondanks de mazen die in deze drie decennia zijn ontstaan.

Pas na de tussenkomst van GRECO (§53), het anticorruptieorgaan van de Raad van Europa, besloot een regering eindelijk om de transparantieregels voor de federale overheid te herzien.

We mogen niet vergeten dat de gefedereerde entiteiten allemaal, op hun niveau, hun wetgeving hebben gewijzigd. Zo hebben ze bijvoorbeeld de beslissingen van hun beroepscommissie (CTB) bindend gemaakt sinds 2004 in Vlaanderen en in 2019 in Brussel, Wallonië en de Federatie Wallonië-Brussel. Alleen op federaal niveau is de CTB nog een louter adviserend orgaan.

Sinds de regering haar wetsvoorstel publiceerde, werd het van alle kanten bekritiseerd.

• Een jaar lang hebben alle oppositiepartijen gevochten om het wetsvoorstel te wijzigen.
• Meer dan een dozijn maatschappelijke organisaties hebben voorstellen gedaan om het wetsvoorstel te verbeteren.
• Er zijn hoorzittingen georganiseerd in het federale parlement.
• Het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens, een openbare instelling, vraagt dat het federale CTB beslissingsbevoegdheid krijgt.
• In het kader van haar jaarverslag over de rechtsstaat vraagt de Europese Commissie de regering om de federale CTB bindend te maken.

Al een jaar lang is de regering doof!

Deze houding is des te onaanvaardbaarder gezien het groeiend aantal gevallen van schending van het recht op transparantie waarbij deze zelfde regering betrokken is ((Batopin, Be Alert, Het Laatste Nieuws,...). Het CTB mag dan wel adviezen geven ten gunste van de overdracht van documenten, de regering trekt zich er niets van aan.

De federale regering moet luisteren naar de aanbevelingen van openbare instellingen en maatschappelijke organisaties en haar tekst aanpassen om :

• Het federale CTB de bevoegdheid te geven om bindende beslissingen te nemen. Dit is een werknorm die zijn waarde bewezen heeft binnen de gefedereerde entiteiten en die de doeltreffendheid van de naleving van het grondwettelijke recht op transparantie sterk verbetert.
• De uitzonderingsgrond schrappen voor documenten in het bezit van ministeriële kabinetten die betrekking hebben op de uitvoering van een beleidsstrategie. Zelfs de Raad van State (p.47) betwijfelt de waarde van het toevoegen van deze nieuwe uitzondering gezien de uitzonderingsgronden die al in de wetgeving aanwezig zijn.
• De uitzondering voor documenten die betrekking hebben op lopende civiele of administratieve procedures schrappen. De invoering van deze nieuwe, onevenredige uitzondering ondermijnt het recht van journalisten en burgers om informatie te zoeken en te verstrekken (art. 19 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens).
• Een versnelde procedure invoeren voor dringende verzoeken. Het Brussels Gewest heeft een dergelijke procedure in zijn wetgeving opgenomen om de tijd die nodig is om documenten door te sturen en beroep aan te tekenen te verkorten.
• De administratieve organen die openbaar moeten worden gemaakt uitbreiden. Organen zoals het federale parlement en Smals moeten onder de transparantieplicht vallen. Het federale parlement is onlangs opgeschrikt door kwesties die de publieke opinie hebben geschokt (pensioenen die het Wijninckx-plafond overschrijden, 700.000 euro uitgegeven aan een spooksite, enz.) Het is dus noodzakelijk om de volksvertegenwoordiging te onderwerpen aan transparantie.

Transparantie weigeren is de democratische controle weigeren die essentieel is in elke democratie.

Nu de verkiezingen naderen, heeft de regering de plicht om een positief democratisch signaal af te geven aan de kiezers!